Potwierdzono istnienie pierwiastka o liczbie atomowej 115

System detekcji cząstek na Uniwersytecie Lund; Foto: Un. Lund

Zespół fizyków z Uniwersytetu Lund w ośrodku jądrowym w Darmstadt potwierdził ostatnio odkrycie rosyjskich naukowców – kolejny pierwiastek zajmujący 115 miejsce na tablicy Mendelejewa. Ununpentium długo czekał na potwierdzenie swojego istnienia, został odkryty już 10 lat temu przez Rosjan, którzy stwierdzili, że należy do tej samej grupy co bizmut i ma większą od niego masę atomową.

Po tym, jak w 1925 roku odkryto ren, ostatni pierwiastek występujący na ziemi, naukowcy zaczęli powoli sami rozszerzać tablicę Mendelejewa, tworząc raz po raz nowe pierwiastki. Sukces w postaci pierwszego sztucznego pierwiastka, technetu, odkrytego w 1937 roku, pobudzał wyobraźnię i nadzieję wielu fizyków, nakręcając spiralę co raz to nowych odkryć. Przyjęto również zasadę, iż do stwierdzenia istnienia każdego nowego pierwiastka musi zaistnieć potwierdzenie przeprowadzone przez drugi, niezależny zespół badawczy. W przypadku nowego pierwiastka potrwało ono aż 10 lat.

Ununpentium powstało poprzez rozpędzanie jąder atomów wapnia i uderzanie nimi w tarczę z ameryku. Szczegóły eksperymentu można odnaleźć w "Physical Review Letters". Nowy pierwiastek jest bardzo nietrwały (ze względu na małą liczbę neutronów w jądrze atomowym) i aż 289 lub 290 razy cięższy od wodoru. Jego właściwości są jeszcze nieznane, poza tym, że – jak pozostałe pierwiastki sztucznie stworzone przez człowieka – jest radioaktywny, niestabilny, szybko ulegający rozkładowi. Ale dotad udało się w laboratorium w Dubnej (Rosja) i w Darmstadt (Niemcy) wyprodukować jedynie około 50 atomów owego pierwiastka, dalsze badania mają stwierdzić jego cechy charakterystyczne. Nazwa „ununpentium" jest na razie tymczasowa.

Szukając nowych pierwiastków naukowcy mają na celu odkrycie pierwiastka ciężkiego o dużej stabilności i wysokiej wartości użytkowej. Dużym problemem nowych pierwiastków jest mała liczba neutronów w jądrze, które pełnią rolę swoistego atomowego „kleju" – na razie jednak brak w fizyce rozwiązań, które mogłyby pomóc w jego ominięciu. Fizycy jednak nie tracą nadziei na nowe odkrycia.

(pj)