CERN: Zamontowano ostatni element akceleratora LHC

CERN: Zamontowano ostatni element akceleratora LHC

W Europejskim Laboratorium Fizyki Cząstek (CERN) w Meyrin koło Genewy zamontowano ostatni element budowanego od 2003 roku akceleratora LHC. Ważący 100 ton akcelerator LHC to największy na świecie „instrument naukowy”. LHC rozpędzał będzie cząstki do prędkości bliskiej prędkości światła. Eksperymenty pozwolą „zobaczyć” zjawiska przewidywane przez teoretyków cząstek elementarnych i zrozumieć właściwości podstawowych składników materii.

CERN to największy ośrodek badawczy fizyki cząstek na świecie. Tam też powstaje LHC - wielki zderzacz hadronowy, który posłuży do rozpędzania cząstek do prędkości bliskiej prędkości światła. Wielki zderzacz hadronowy zastąpi dotychczasowy akcelerator LEP - wielki zderzacz elektronowo- pozytronowy. LEP pracował do 2000 roku.

W kołowym tunelu (pozostałym po starym akceleratorze LEP) o obwodzie 27 km będą przyspieszane protony i ciężkie jony do energii 7 teraelektronowoltów (takiej, jaką uzyskałby elektron przyspieszony napięciem 7 bilionów woltów).

W każdej sekundzie dojdzie średnio do pół miliarda zderzeń biegnących naprzeciw siebie protonów. Cząstki powstałe w wyniku wyzwolonej w ten sposób energii będą rejestrowane przez cztery detektory: Alice, Atlas, CMS i LHCb. Każdy detektor to urządzenie wielkości kilkupiętrowego bloku, naszpikowane nowoczesną elektroniką analizującą 40 tysięcy gigabajtów danych na sekundę. W całość przedsięwzięcia zaangażowanych jest około pięciu tysięcy fizyków z ponad 150 krajów, nie licząc personelu technicznego i pomocniczego.

Prace przy LHC, budowanym od 2003 roku kosztem 1,3 mld euro, posuwają się obecnie bezproblemowo. LHC miał być uruchomiony w 2007 roku. Niestety w międzyczasie wynikły komplikacje przy instalacji akceleratora. W marcu 2007 roku pojawiły się problemy z instalacją LHC podczas prowadzenia testów bezpieczeństwa. Sprowadzony ze Stanów Zjednoczonych elektromagnes, którego zadaniem ma być ogniskowanie wiązki protonów, poddano obciążeniom, które mogłyby się pojawić, gdyby doszło do przegrzania instalacji i zaniku zjawiska nadprzewodnictwa. W trakcie testów nastąpiła eksplozja, niektóre elementy podtrzymujące konstrukcję elektromagnesu uległy uszkodzeniu.

Ostatecznie LHC uruchomiony ma być w maju tego roku. Eksperymenty w zderzaczu hadronowym planują naukowcy z 80 krajów. Pozwolą one na powiązanie siły grawitacji z pozostałymi oddziaływaniami - elektromagnetycznym, silnym i słabym.

Państwa należące do CERN to: Austria, Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Słowacja, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania, Włochy i Węgry. Polska pełnoprawnym członkiem jest od 1991 roku.

(pj)